جعاله یعنی چه؟
جعاله همان مزد یا اجرتی است که درمقابل انجام کاری به شخصی که کار را انجام داده پرداخت میشود.
قرارداد جعاله یا عقد جعاله، به معنای این است که شخصی، ملتزم به پرداخت اجرتی معلوم، در قبال انجام عملی، توسط یک شخص معین یا نامعین گردد. جاعل، عامل و جعل، ارکان جعاله هستند و مشروع بودن و عقلانی بودن، از جمله شرایط عمل مورد جعاله می باشند.
جعاله ملکی
قرارداد جعاله ملک یکی از قراردادهایی است که اکثر افراد خواه ناخواه با آن سروکار دارند، چون افراد برای گذراندن زندگی خود اول از همه نیاز به محلی دارند که در آن سکونت داشته باشند و برای اینکار یا باید خانه بخرند یا باید خانه اجاره کنند و از طرف دیگر برای اینکه درآمدی داشته باشند باید کسب و کاری راه اندازی کنند و برای این کار یا باید مغازه و دفتری بخرند یا اجاره کنند یا محلی را برای انجام کار در نظر بگیرند مانند اتاق ، کارگاه، سالن و…
نکته مهم، این است که کلمه ملک در نمونه قرارداد جعاله ملک فقط معنی ساختمان نمیدهد؛ خریدن زمین و ساخت خانه یا مغازه در آن نیز میتواند مشمول قرارداد جعاله ملکی باشد. حتی در آن زمین میتوان کشاورزی و باغداری انجام داد و باز هم قرارداد جعاله ملکی شامل آن میشود.
مثلاً فرض کنید شما ملکی دارید و میخواهید آن را بفروشید یا اجاره دهید. شما برای اینکه بتوانید ملکتان را به بهترین و بالاترین قیمت بفروشید یا اجاره دهید، باید سراغ شخصی بروید که در این زمینه تخصص و تجربه داشته باشد. شما با آن شخص نمونه قرارداد جعاله فروش ملک مورد نظرتان را تنظیم میکنید و طی آن قرارداد، معین میکنید که او باید بتواند برای ملک شما مشتری پیدا کند و بعد از پایان معامله کمیسیون یا اصطلاحاً جُعل دریافت کند.
طرفین قرارداد جعاله
در قرارداد جعاله، به مشتری یا مالک، جاعل (یعنی کسی که درخواست کاری را کرده است) و به واسطهگر یا مشاور املاک عامل (یعنی کسی که کاری را برای جاعل انجام داده است) گفته میشود. نکته: به حقالزحمهای که جاعل به عامل میدهد، جُعل گفته میشود.
انواع قرارداد جعاله
۱- جعاله عام
در جعاله عام، هدف جاعل رسیدن به هدف خودش است. در جعاله عام برای جاعل فرقی ندارد کاری را که مد نظر دارد، چه کسی انجام دهد؛ مثلاً کارفرمایی میگوید هرکدام از کارمندان که بتواند پروژه را زودتر تمام کند، دو میلیون تومان پاداش انتهای کار خواهد داشت.
قرارداد جعاله قراردادی است که در قانون معین شده و فرد جاعل طی این قرارداد تعهد میدهد که در صورت انجام شدن کاری که برای طرف دیگر قرارداد معین میکند، دستمزدی را به او تقدیم کند.
۲- جعاله خاص
در جعاله خاص، درخواست انجام کار برای شخص معینی انجام میشود و طرف درخواست فرد یا افراد خاصی هستند؛ مانند اینکه شخصی به فرزند خودش بگوید اگر تیراندازی یاد بگیری، یک میلیون تومان به تو خواهم داد.
شرایط مورد نیاز عامل برای مجوز دلالی در قرارداد جعاله ملک
- اشخاصی که میخواهند پروانه دلالی بگیرند باید حتماً سن آنها بیست و پنج سال تمام باشد و خدمت سربازی را گذرانده باشند یا اگر معاف شدهاند گواهی معافیت داشته باشند یا اگر آماده به خدمت سربازی هستند گواهینامه آن را داشته باشند
- در رابطه با املاک و معاملات مربوط به آن آگاهی و اطلاعات کافی داشته باشند.
- گواهی عدم سوء پیشینه را از مراجع مربوطه بگیرند. یعنی جنایت نکرده باشند، ورشکسته به تقصیر نباشند، دزدی نکرده باشند، کلاهبردار نباشند، مرتکب خیانت در امانت نشده باشند.
- دارای تابعیت ایران باشند.
- در بین مردم به نادرستی شهرت نداشته باشند و شخص قابل اطمینانی باشند.
- حداقل تا سال ششم درس خوانده باشند و گواهینامه آن را داشته باشند یا اگر ندارند امتحانی برابر با آن پایه بدهند و گواهی آن را بگیرند.
- طبق ماده 3 قانون راجع به دلالان مصوب 1317 باید وثیقه یا ضمانتنامه بسپارند تا اگر خسارتی به طرف مقابل وارد شد آن خسارت از وثیقهای که سپرده شده است پرداخت شود.
نمونه قرارداد جعاله ملکی
ماده 1- طرفین قرارداد
طرف اول قرارداد (جاعل یا همان صاحب ملک)
خانم/ آقای ……………………….. فرزند ………………. به شماره شناسنامه …………………….. کد ملی………………… صادره از …………….. تلفن ثابت ………………همراه.………………ساکن..…………………………………………………………………………………………………………
طرف دوم قرارداد (عامل یا شخص واسطه)
خانم/آقای ……………………….. فرزند ……………….. به شماره شناسنامه ……………………. کد ملی
………………… صادره از …………….. تلفن ثابت………………… همراه ..………………ساکن.…………………………………………………………………………………………………………
ماده 2- مورد جُعاله ( بر اساس این ماده، افراد در ارتباط با تعهدات خود توافق می کنند)
……………………………………………………………………………………………………
ماده 3- اجرت کار یا جعل و نحوه پرداخت آن
اجرت عامل در انجام مورد جعاله مبلغ …………………… ریال وجه رایج معادل ………….. تومان است که جاعل متعهد شده آن را تا پایان مدت ذکر شده نقداً به عامل بپردازد.
ماده 4- مدت قرارداد
از تاریخ …………………….. لغایت ……………………….. ماه/سال کامل شمسی
ماده 5- تعهدات طرفین
در این قسمت با توجه به مورد جعاله میتوان تعهداتی را برای طرفین قرارداد در نظر گرفت. این بند از قرارداد را میتوان با توجه به توافق طرفین به قرارداد اضافه کرد. بنابراین امکان اضافه کردن هر گونه تعهدی وجود دارد.
ماده 6- شرایط قرارداد
با توجه به این بند از قرارداد، طرفین قرارداد یعنی جاعل و عامل، میتوانند شرایطی را برای یکدیگر در نظر بگیرند و تحت این شرایط همکاری کنند. به طور مثال میتوان موارد زیر را به قرارداد اضافه نمود.
1 -کلیه هزینه های ناشی از خرید مواد اولیه، لوازم کار، دستمزد و مزایای کارگران و حق بیمه و غیره به عهده عامل است.
2 -هر یک از طرفین حق رجوع از این جعاله را مادامی که عمل به اتمام نرسیده و یا قبل از شروع به عمل دارد. ولی اگر جاعل در اثناء عمل رجوع نماید، باید اجرت المثل عمل عامل را به نسبت عملی که انجام داده بدهد. هرچند فسخ از طرف خود عامل نیز شدهباشد.
3 -استحقاق عامل به در یافت تمامت جعل (عوض کار) موکول به انجام جعاله در موعد مقرر می باشد.
ماده 7- وجه التزام (جریمه تاخیر روزانه در انجام تعهد)
عامل متعهد و ملتزم است که در تحویل و انجام به موقع مورد جعاله طی مدت مرقوم اقدام نماید و در صورت تأخیر در انجام مورد جعاله عامل متعهد است روزانه مبلغ ………………… ریال معادل …………….. تومان به عنوان وجه التزام به جاعل بابت هر روز تأخیر بپردازد و جاعل حق دارد روزانه مبلغ ………………. ریال معادل ……………… تومان وجه التزام مذکور را در صورت تأخیر از اجرت کسر و باقی را بپردازد.
ماده 8- مرجع حل اختلاف
در صورت بروز هرگونه اختلاف فی مابین و نیز در رابطه با حسن انجام کار طبق مشخصات فنی مندرج در صورت وضعیت مزبور، طرفین داوری خانم/آقای……………….. فرزند………….. کد ملی / شماره شناسنامه ……………… ساکن ……………………………………….. شماره تلفن …..تلفن ثابت ….را پذیرفته و مورد را به داور مزبور ارجاع کرده و رأی آن داور برای طرفین در مورد ارجاعی قاطع و غیرقابل اعتراض بوده و لازم الاجراء است.
ماده 9- اقامتگاه طرفین
هرگونه اخطار، درخواست و مکاتبه در خصوص مفاد این قرارداد باید کتباً به نشانی طرفین که در این قرارداد نوشته شده و اقامتگاه قانونی آنان محسوب میشود ارسال گردد. در صورتی که این محل تغییر کند میباست محل جدید بلافاصله کتباً به طرف دیگر اطلاع داده شود و در صورت تخلف، ارسال اخطار، درخواست یا مکاتبه به اقامتگاه قانونی سابق وی، ابلاغ شده تلقی خواهد شد.
ماده 10- نُسَخِ قرارداد
این قرارداد مشتمل بر ده ماده در تا ریخ ………………. در … نسخه با اعتبار واحد تنظیم و بین طرفین مبادله گردید و مفاد و مندرجات آن مورد توافق کامل طرفین می باشد.
امضاء طرف اول قرارداد (جاعل)
امضاء طرف دوم قرارداد (عامل)
اثر انگشت و امضا دو نفر شاهدان