شهر بزرگ شیراز همیشه پر از مکان های گردشگری و از محبوب ترین آنها بوده است. یکی از آثار تاریخی بجا مانده از دوران زندیه ارگ کریمخانی میباشد که سازه زیبای این ارگ در مرکز شهر شیراز واقع شده است. ارگ کریمخانی در سال ۱۱۸۰ ه.ق توسط وکیل الرعایا که لقب کریمخان زند بوده، ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۵۱ در لیست میراث ملی ایران قرار گرفت.
تاریخچه ارگ کریمخانی
کریمخان زند پس از از بدست گرفتن قدرت تصمیم به احداث میدانی بزرگ در در شمال شیراز گرفت که آنرا مقر فرانروایی خود قرار داد. نام این میدان در گذشته توپخانه بوده. در ضلع شمالی دیوانخانه کریمخان، در ضلع شرقی نیز میدان بازار وکیل و تعدادی کاروانسرا، در ضلع جنوب غربی آن باغ، در جنوب میدان مسجد و حمام وکیل قرار داشت.
بعد از گرفتن شیراز توسط آقا محمد خان قاجار، وی دستور تخریب بنا های زندیه را داد که در پی این تصمیم تعدادی از این بنا ها از جمله حصار شهر نیز تخریب شدند. ارگ کریمخانی از گزند این تخریب ها محفوظ ماند و در دوره قاجاریه آنرا به عنوان دارالحکومه حاکمان استفاده کردند.
در آن زمان حاکمان قاجاریه ارگ کریمخان دست خوش تغییراتی شد که از جمله آن این بود که در حیاط مرکزی تعدادی عمارت بنا شد که با معماری ارگ سازگار نبودند. همچنین نقاشی های دوره زندیه را از بین بردند و طبق سلیقه خود در آن تغییراتی ایجاد کردند که در نتیجه تخریب های بسیاری در آن انجام شد.
در دوره پهلوی نیز نقاشی های دوره قاجاریه را با گچ پوشاندند و این بنا به زندان شهربانی بدل شد.
ارگ کریمخنی در خرداد ماه سال ۱۳۵۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مکان و دسترسی ارگ کریمخانی
برای دسترسی به ارگ کریمخان میتوانید از مترو استفاده کرده و در ایستگاه زندیه پیاده شده و تقریبا با ۱۰ دقیقه پیاده روی به سمت میدان به این ارگ برسید.
میتوانید برای دسترسی سریعتر به کمک برنامه های مسیریاب از نقشه زیر استفاده کنید.
مساحت و معماری
مساحت ارگ بالغ بر ۱۳ هزار متر مربع است که زیر بنای آن نیز ۴ هزار متر مربع میباشد. این بنا توسط معماران بزرگ ایرانی در آن زمان با بهترین مصالح و در کمترین زمان ساخته شده است.
معماری آن نیز درونگرا از شیوه اصفهانی میباشد که قسمت بیرونی آن ساده و در داخل تزئینات ظریف و زیبایی به کار رفته است.
سازه
در سه ضلع شمالی، جنوبی و غربی بخش مسکونی قرار دارد که هر ضلع یک ایوان با دو ستون سنگی دارد. در اطراف ایوان ها تالار و میان این تالار ها، دو راهرو، دو طبقه و ۶ اتاق قرار دارند.
.
حمام ارگ
رختکن حمام ارگ کریمخانی ساختاری هشت ضلعی دارد. سقف آن متشکل از یه عرق چین آجری که در گوشه ها ترنج های زیبایی دیده میشود. در داخل گرمخانه این حمام ۴ ستون سنگی قرار دارد که دارای تزئینات زیبایی هستند و گربه رو هایی در کف حمام وجود دارند که کاربر آنها انتقال گرما و دوده های ایجاد شده به دودکش ها، بوده است.
حمام ارگ کریمخان از اولین حمام های خصوصی بوده و به خانواده سلطنتی اختصاص داشته است.
برج ها، نگهبانی و دیوار ها
دیوار های ارگ کریمخان زند از آجر ساخته شده و ارتفاع آنها به ۱۲ متر میرسد. این دیوار ها در پایین سه متر و در بالا حدود ۲.۸ متر ضخامت دارد. امنیت این ارگ را برج ها، بارو ها و علاوه بر آن خندقی که دور آن کنده شده بود تامین میکرد.
برج های محافظتی در چهار گوشه ارگ با ارتفاعی ۱۴ متری دیده میشود.
از قسمت های این ارگ سیستم آبرسانی آن است که در سراسر قلعه توسط جوی هایی باریک و از حوض هایی که در جلوی هر ایوان است، انجام میشده و گفته شده در زمان های قدیم در آنها آبِ یکی از بهترین قنات های شهر شیراز در آن ها جاری بوده. کف این حوض ها از آهک ساخته شده که بسیار مقاوم در برابر آب بوده اند.
شما هم اگر تجربه بازدید از این بنای تاریخی زیبا را دارید در زیر به اشتراک بگذارید.👇
